Hoe vaak zeggen we het niet: je leert nog het meest van je eigen fouten. En iedereen zegt dan ook ‘ja’. Maar waarom vinden we fouten maken dan zo moeilijk? Waarom geeft een fout maken ons zoveel stress?
Wat zijn fouten
Zaken gaan soms anders dan je dacht of had verwacht. Het gaat bijvoorbeeld niet zoals je het had begroot of geprognosticeerd of iets loopt niet volgens plan, het gaat te langzaam of juist te snel. Maar het kan ook dat anderen, bijvoorbeeld je collega’s, verwachtingen hadden die niet zijn gerealiseerd of er zijn budget- of bijv. kostenoverschrijdingen.
Fouten hebben consequenties
Op school leren we als kind al dat fouten maken consequenties heeft. Die vreselijke rode streep in je schrift geeft niet veel zelfvertrouwen. En als je iets fout deed op school werd je daar corrigerend op aangesproken, of erger nog, voor gek gezet en uitgelachen door anderen. Maar deed je iets goed dan kreeg je een beloning. Het is dus helemaal niet zo raar dat angst voor fouten (maken) en falen diep in ons brein geworteld zit. Negatieve gevoelens zijn allemaal gebaseerd op emotie, namelijk angst. Denk aan frustratie, ontevredenheid, mislukking, onzekerheid of schaamte. Maar ook teleurstelling, twijfel of spijt. Met stress als gevolg!
Gevolgen van fouten
Naast de persoonlijke angst voor fouten (en falen) heerst er in Nederland toch ook nog vaak een afrekencultuur. Je ziet het in de hedendaagse politiek maar ook in het bedrijfsleven. Als er een fout is gemaakt wordt er altijd een persoon gezocht die dit te verwijten is. Deze moet dan veelal het veld ruimen. Blijkbaar is dit dan de oplossing voor ‘het kwaad dat is geschied’. Niet zo gek dus dat we liever geen fouten maken.
We leren dat een fout verstrekkende gevolgen kan hebben. En dit draagt niet bij aan ons vertrouwen en zelfvertrouwen. Iets zeggen is blijkbaar toch is anders dan doen. Want vertrouwen en je veilig voelen zijn voorwaarden voor een omgeving waarin je fouten mag maken. Maar als er binnen een bedrijf alleen de fouten worden benoemd en nooit de positieve resultaten, dan geeft dat zeker geen gevoel van veiligheid.
We willen de kans op fouten zo klein mogelijk maken
We plannen, inventariseren, begroten, doen risicoanalyses. Alles om de kans op fouten maar zo klein mogelijk te maken. Maar besef ook dat als we alle risico’s zouden kunnen inschatten, er dan geen risico’s meer zijn. Fouten maken heeft dus meer te maken met onjuiste verwachtingen creëren, niet realistisch zijn. Daarnaast vinden we het moeilijk dat wij feilbaar zijn en niet de wijsheid in pacht hebben. Ook zijn we er goed in om de lat hoog te leggen, stellen dus hoge eisen aan onszelf en anderen.
Kan je fouten voorkomen
Natuurlijk, maar niet alle. Soms neem je nu eenmaal een risico, wat betekent dat je de uitkomst niet kunt voorspellen. Je probeert het wel, maar ondanks al het wikken en wegen, kan het soms toch anders lopen. En soms zijn het dan achteraf dure lessen. Maar gelukkig kunnen we leren van onze fouten. Onze ervaring zorgt er dan voor dat we situaties eerder en beter kunnen inschatten, sneller reageren en ook kritischer zijn.
Als je geen fout durft te maken, neem je feitelijk ook geen verantwoordelijkheid
Maar neem je die verantwoordelijkheid, dan durf je ook onder ogen te zien dat je fouten maakt en durf je deze toe te geven. Het vraagt moed om open te staan voor nieuwe lessen en verandering, maar ook om je verantwoordelijkheid te nemen voor jouw keuzes en de consequenties daarvan. Ook vraagt het moed om te zien dat ook jij last hebt van bepaalde blinde vlekken. Ben je zelfverzekerd, dan betrek je fouten niet teveel op zichzelf. Je leert namelijk niet zozeer van je fouten, maar eerder van de manier waarop je met die fouten omgaat. Kan ik met verandering omgaan? Welke grenzen hanteer ik? Ben ik niet te streng voor mezelf?
Kijken naar jezelf vraagt dus om moed. Een interessant boek is ‘Fouten maken moed‘ van Remko van der Drift. Een mooi pleidooi om vooral te leren falen. Dus heb jij moed? Durf jij te falen? Neem jij verantwoorde risico’s? En creëer jij als werkgever of ervaar jij als werknemer een omgeving waarin fouten gemaakt mogen worden?
#stressmanagement #faalangst #moed #veiligheid #vertrouwen
